لطفا به‌عقب برنگردید!

نمایندگان مجلس درصدد اصلاح نظام یارانه ارزی کالا‌های اساسی و سامان‌دادن به‌نحوه هزینه‌کردن ارز‌هایی هستند که با نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات و توزیع کالا‌های اساسی و ضروری است و هدفشان جلوگیری از رانت ارزی و هدررفتن منابع ارزی کشور و حمایت مؤثر و هدفمند از مصرف‌کنندگان و اقشار محروم است. آنچه در بطن طرح پیشنهادی نمایندگان محل مناقشه است، تلاش برای بازگشت به عصر کوپن این بار در قالب توزیع یارانه کالایی‌نقدی به‌شکل کارت‌الکترونیکی به سرپرستان خانوار‌های مشمول برای کالا‌های اساسی و از جمله داروست که از نظر دولت این طرح در اجرا با اشکالات جدی مواجه می‌شود و به‌همین دلیل دولت به‌صراحت مخالفت خود را با بازگشت به عصر کوپن اعلام کرده است.

فارغ از اینکه سرانجام نمایندگان در بررسی طرح پیشنهادشده چه تصمیمی خواهند گرفت، سؤال جدی این است که آیا طرح‌های ناظر بر بازگشت به دوران اقتصاد کوپنی با شکل‌وشمایل الکترونیکی و متصل به سامانه‌های موازی تا چه اندازه می‌تواند نظام معیوب یارانه‌ها را در اقتصاد ایران درمان کند. به‌نظر می‌رسد این طرح و ایده‌های مشابه آن برای دوران ناشی از تنگنای اقتصادی کشور تحت فشار تحریم‌ها و با هدف هدفمندسازی و تقسیم عادلانه بخشی از کیک فاسد یارانه‌ها مطرح شده و این پیش‌فرض در بطن طرح بازگشت به دوران کوپن قطعی قلمداد شده که ظاهرا اقتصاد ایران قرار است در یک بازه زمانی میان‌مدت در شرایط تحریم و تنگنا‌های احتمالی باقی بماند و قرار نیست این وضعیت که از آن به‌عنوان جنگ اقتصادی یاد می‌شود، دست‌کم در یک افق پنج‌ساله پایان یابد.

افزون بر این، روشن است که بازگشت به نظام کوپنی این پیام را به اقتصاد ایران منتقل می‌کند که میزان مداخله دولت در نظام قیمت‌گذاری کالا‌ها و توزیع کالا‌ها و خدمات یارانه‌ای افزایش خواهد یافت که پیامد این پیام، اختلال در سرمایه‌گذاری اقتصادی و رقابت شفاف و سالم و بازگشت به دوران خاکستری توأم با فساد و رانت خواهد بود. از این جهت ضرورت دارد تا نمایندگان مجلس و دولتمردان در تصمیم‌گیری نهایی به چشم‌انداز آینده بازگشت به نظام کوپنی و اثر آن بر بهبود معیشت مردم، رونق واقعی اقتصاد و چرخه سرمایه‌گذاری به‌ویژه در تولید و ارائه کالا‌ها و خدمات یارانه‌ای توجه جدی و بلندمدت داشته باشد، زیرا تجربه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و کمک معیشتی دولت به مردم اکنون پیش‌روی همه قرار دارد؛ تجربه‌ای تلخ از شکست در هدفمندی یارانه‌ها با مداخله شدید و غلیظ دولت در کنترل قیمت‌ها و بازار‌ها که نتیجه آن شکاف بیشتر طبقاتی، تضعیف طبقه متوسط و تشدید عمق خط فقر در جامعه است.

به‌جای بازگشت به عصر کوپن به‌دلیل تنگنا‌های ناشی از تحریم‌ها و فشار تورم، چاره راه این است که دولت و مجلس با درس‌گرفتن از تجربه دیگر کشور‌ها به‌جای اتکا به سازوکار‌های ناسازگار با سیاست‌های کلان اقتصادی کشور، تصویری باثبات از اقتصاد ایران ارائه و نشان دهند در عمل به‌فکر اجرای سیاست‌های بنیادین اصلاحات اقتصادی با هدف تقویت اقتصاد ملی و ایجاد اشتغال واقعی هستند. در دنیایی که اکثر کشور‌های دنیا بر تورم دورقمی و تشدید‌کننده چهره خشن فقر فایق آمده‌اند و تجربه‌های موفق از اصلاح نظام یارانه‌ها وجود دارد، بازگشت به عصر کوپن، رویکردی است که نشان‌دهنده بازگشت به عقب است. لطفا به عقب برنگردیم و پیامد‌های تهدید‌کننده تصمیم‌های کوتاه‌مدت بر چشم‌انداز آینده اقتصاد را جدی بگیریم. مجلس در ۴ سال عمر خود به‌جای گرفتارشدن در طرح‌های دوفوریتی، می‌تواند اصلاح نظام جامع یارانه‌ها را به‌طور کارشناسی‌شده و علمی به‌جای بازگشت به عصر کوپن دنبال کند.